HET VERVLOEKTE JAAR 1976
Wat heeft een aardbeving in noordoost Italië en het mooiste middeleeuwse dorp van Italië met elkaar gemeen? Sinds kort het dorpje ‘Venzone’. In de nog vrij onbekende regio Friuli Venezia Giulia in noordoost Italië ligt dit prachtige pittoreske dorpje wat in April 2017 is uitgeroepen door de kijkers van het Italiaanse reisprogramma ‘Alle falde del Kilimangiaro’ tot mooiste dorp / burcht van Italië!
Dit is een hele eer voor dit dorpje als je bedenkt dat in 1976 dit gehucht van 2000 inwoners compleet is verwoest door die fatale aardbeving van 6 Mei 1976. Een minuut lang trilde de aarde bij een magnitude van 6.5 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag onder een berg een tiental kilometers van Venzone verwijderd. Eeuwenoude gebouwen, huizen en kerken stortten als zandkastelen ineen. Niet alleen Venzone maar ook het nabij gelegen dorpje Gemona werd zwaar getroffen. Bijna 1000 mensen zijn hierbij onder het puin gestorven.
Hoe is het dan mogelijk dat een verwoest dorpje tot mooiste burcht van Italië wordt verkozen, hoor ik je denken.
EEN NATIONAAL MONUMENT
Dat komt door twee redenen. Ten eerste was Venzone al in 1965 uitgeroepen tot nationaal monument vanwege zijn prachtig goed behouden oude stadscentrum en stadsmuren. Met name het feit dat het hele dorpje omringt is door de originele middeleeuwse stadsmuren is een unicum in Friuli Venezia Giulia. In alle andere plaatsjes in deze regio hebben de uitbreidingen van de steden ervoor gezorgd dat de stadsmuren moesten worden afgebroken.
Het feit dat Venzone dus 14 jaar eerder was uitverkozen tot Nationaal Monument is haar redding geweest. In no-time kwam de post-aardbeving machine in beweging. De Friulanen sloegen hun handen ineen en werden daarbij geholpen door vele landen uit het buitenland. Niet alleen soldaten werden gestuurd maar ook de financiële hulp kwam in opgang. Met name uit het buurtland Oostenrijk wat slechts 70 km. verderop ligt van Venzone.
DE WEDEROPBOUW, ALLES WEER HOE HET WAS EN WAAR HET WAS
De manier waarop Venzone is herbouwd is tegenwoordig nog steeds een inspiratiebron voor ingenieurs en architecten. Dit brengt ons tot de tweede reden. Venzone is niet op een moderne manier weder opgebouwd. Nee, men heeft ervoor gekozen de anastilosi-wijze te benutten. Dit betekende dat iedere middeleeuwse steen werd genummerd en weer hergebruikt op precies dezelfde plek waar hij afkomstig van was. Alleen bij de gedeeltes waar dit niet mogelijk was zie je het verschil tussen oud en nieuw. De soort stenen zijn hetzelfde maar het oude en nieuwe gedeelte zijn van elkaar gescheiden door een dunne reep van bakstenen of lood. Daarnaast werd het ‘Friuli model’ toegepast. Dit betekende eenvoudigweg dat eerst de fabrieken moesten worden herbouwd, dan de huizen en uiteindelijk pas de kerken. Dit om te voorkomen dat de stad zou leeglopen en de bewoners elders zouden gaan wonen op zoek naar werk.
HET MOOISTE DORP VAN ITALIË IN 2017!
Deze wederopbouw is zo goed gelukt dat bijna precies 40 jaar later Venzone is verkozen tot mooiste dorp van Italië. Het is ook heel bijzonder om door Venzone te wandelen. Een halve dag is voldoende want het is maar een klein dorpje maar heeft veel te bieden waaronder een bezoek aan de prachtige Dom. Tegenover de Dom ligt het kleine kerkje S. Michele waar een aantal mummies te bekijken zijn. Deze mummies stammen uit de 17e eeuw en zijn bij toeval ontdekt tijdens reparatiewerkzaamheden aan de oude niet langer bestaande kerkhof. Door de chemische samenstelling van de bodem en een bepaalde schimmel zijn een tiental in de middeleeuwen gestorven oude bewoners van Venzone nog bijna helemaal intact gebleven. Fiets of wandel je door Venzone dan komt de lavendelgeur je tegemoet. Het dorpje heeft een groot aanbod aan lavendelwinkeltjes die de straten doen paars kleuren door hun vrolijke etalages en entrees.
Ook het museum ‘Tiere Motus’ museum – wat aardbeving op zijn Friulaans betekent, is de moeite waard. Je kunt hier aan de hand van video’s en foto’s zien hoe Venzone herrezen is na dit fatale jaar.
OOIT EEN BLOEIENDE MIDDELEEUWSE STAD
Na dit verhaal over het recente verleden is het nu tijd om even echt de Middeleeuwen in te duiken. Venzone ligt aan wat vroeger de handelsroute in Friuli Venezia Giulia was. De weg ‘Julia Augusta’. Deze door Julius Caesar gebouwde weg verbond de grote Romeinse stad Aquileia (ook in Friuli Venezia Giulia en zeker een bezoek waard) met Noord Europa en liep langs Venzone. Ook de breder rivier ‘il Tagliamento’ loopt langs Venzone en beide ‘aders’ van deze regio zorgden ervoor dat vele pelgrims maar ook handelslui verplicht moesten stoppen in Venzone. Ja verplicht, er moest tol worden betaald om de brug te mogen oversteken en tol om in Venzone (verplicht) een nacht te overnachten. Al gauw werd Venzone hierdoor een belangrijke en rijke handelsstad met een wekelijke markt.
Dit duurde een aantal eeuwen totdat de kooplui Udine begonnen te verkiezen. In de 13e eeuw heeft de geestelijke leider, de Patriarch van Aquileia’ zijn zetel van Cividale naar Udine verplaatst en begon Udine snel te groeide. De kooplui besloten iets verder door te lopen naar het meer centrale gelegen Udine waar ook de wekelijkse markt werd gehouden. Venzone raakte in de vergetelheid maar eigenlijk is dit de redding van Venzone geweest. De vele barbaren die door Friuli raasden (Friuli werd ook wel de poort naar Europa genoemd) lieten Venzone letterlijk links liggen en is nooit verwoest. Vandaar dat alles zo goed intact is gebleven.
MIDDELEEUWSE FILMSET
Al lopend door Venzone waan je je soms op een middeleeuwse filmset. Vooral in het laatste weekend van Oktober is dit het geval. Dan wordt namelijk het driedaagse Middeleeuwse Pompoenen feest gehouden. Het hele dorp wordt aangekleed in middeleeuwse stijl en je voelt de middeleeuwse sfeer. De bevolking doet mee in middeleeuwse kledij en er worden allerlei middeleeuwse spelen en optochten georganiseerd. De pompoen mag uiteraard niet ontbreken. De raarste vormen kun je zien tijdens de tentoonstellingen en de lekkerste gerechten gemaakt van pompoen zijn her en der te koop.
Al met al redenen genoeg om zelf eens een kijkje te komen nemen in Venzone!
AL FIETSEND DOOR VENZONE
Venzone ligt trouwens op de fietsroute Alpe Adria Radweg welke tijdens de Fiets en Wandelbeurs van 1915 is uitgeroepen tot het mooiste fietspad van Europa! Dit fietspad heeft een Duitse naam (Radweg) omdat hij begint in Salzburg in Oostenrijk en eindigt in Grado aan de kust van Friuli Venezia Giula. Laat dat mooiste fietspad nou net dwars door Venzone lopen. In de zomer is het dan ook vrij normaal Nederlandse toeristen op de fiets tegen te komen!
Mocht je besluiten zelf Venzone of andere plaatsen in Friuli Venezia Giulia te bezoeken en zou je daarbij graag worden rondgeleid door een Nederlandstalige gids, aarzel dan niet contact met me op te nemen.
Voor meer informatie over Venzone en de Alpe Adria fietsroute, klik dan op de volgende links.
Arrivederci, wie weet tot gauw.
