Ontdek Friuli met je eigen gids / Discover Friuli with your own guide / Scopri il Friuli con la tua guida privata /
Entdecken Sie Friaul mit Ihrer eigenen Fremdenführerin
"ONCE A YEAR, GO SOMEWHERE
YOU'VE NEVER BEEN BEFORE."
Dalai Lama
NIET TE MISSEN
MOE VAN DE STEDEN BEZOEKEN?
HIER VIND JE DE TOP 10 VAN DE LEUKSTE SPORTIEVE TIPS, VOOR JONG EN OUD, OM TE DOEN IN FRIULI VENEZIA GIULIA
1
BEZOEK FRIULI ONDER DE GROND! EXPLOREER DE GIGANTISCHE GROT 'GROTTA GIGANTE' IN SGONICO - TRIËST.
Friuli Venezia Giulia is niet alleen boven de grond mooi en interessant maar ook onder! Er zijn vele grotten, van klein naar groot. Vooral in de omgeving van Triëst, hier is het landschap gemaakt van karstgesteente (rijk aan kalksteen) ook wel 'il carso' genoemd. Dit zorgt ervoor dat het makkelijk water doorlaat en grotten ontstaan.
De beroemdste grot is de reuzen grot, "La Grotte Gigante" in Sgonico, dichtbij Triêst. De grote zaal is zo gigantisch groot dat men wel grapt dat de koepel van de Sint Pieterskerk van Rome erin past. Hij staat zelfs op de Guinness world of records lijst. Klik voor meer info op de link naar de site van de grot.
Wil je even weg uit de drukte van de stad en ben je op vakantie in Triëst? Nou dat kan, op nog geen paar kilometer rijden bevindt zich de vallei 'Val Rosandra' op de grens met Slovenië. Het is een prachtig mooi natuurgebied waar je kunt wandelen en fietsen (over de oude spoorrails verbouwd tot fietspad). Met een beetje geluk sta je oog in oog met een kudde steenbokken.
Door de vallei loopt de rivier Rosandra welke de enige rivier in de provincie Triëst is die boven de grond loopt. Alle andere gaan door het poreuze kalkgesteente heen en zijn ondergronds. Er is zelfs een waterval! De Romeinen wisten deze rivier al goed te vinden en bouwden vanaf hier hun aquaduct die naar de romeinse stad Tergeste (huidige Triëst) liep.
De wandeling is goed te doen voor klein en oud en je kunt af en toe stoppen om wat te eten in de typische -klein beetje provisorische- "Osmize" waar je alleen gerechten vindt die door hun zelf verbouwd of gefokt zijn. Klik hier om te weten welke geopend zijn.
Tip: doe wel goede gym-/berg schoenen aan en neem een flesje water mee!
WANDEL DOOR HET NATUURGEBIED 'VAL ROSANDRA' OP EEN STEENWORP AFSTAND VAN TRIËST
2
3
HUUR EEN KNALGELE 'VESPA' EN GA WIJNEN PROEVEN BIJ DE WIJNBOEREN IN HET WIJNGEBIED 'COLLIO'.
Ben je niet vies van een wijntje en lijkt het je leuk om met zo'n echte Italiaanse knalgele scooter door deze prachtig heuvelachtige wijnstreek te rijden op zoek naar nog mooiere plekjes en nog lekkerdere wijnen? Aarzel dan niet en huur zo'n vespa.
In het wijngebied Collio, met als cultureel hart het stadje Cormòns, zijn er een aantal wijnhuizen die deze vespa aan hun gasten ter beschikking stellen. Je kunt hem ook direct bij de officiële verhuurder in Cormòns huren. Neem hierover contact op met het verhuurbedrijf Zorgniotti. Voor meer info klik op de link.
4
LOOP OVER HET 'SENTIERO RILKE' WANDELPAD NIET VER VAN TRIËST. HOOG BOVENOP DE KLIFFEN GENIET JE VAN HET WAANZINNIGE MOOIE UITZICHT OVER DE ADRIATISCHE ZEE BEZOEK OOK HET KASTEEL DUINO
Laten we eerlijk zijn. Waar vind je zo'n mooi wandelpad die strak langs de kustlijn loopt hoog bovenop de klippen met uitkijk over de Adriatische zee?
Het 'sentiero Rilke' ligt tussen het stadje Sistiana en Duino in, in de provincie van Triëst. De wandeling is goed te doen en 2 km. lang. Vooral in de herfst is het prachtig door al zijn kleurschakeringen van de flora om je heen. Je kunt in beide stadjes beginnen.
Combineer de wandeling met een bezoek aan het kasteel van Duino. Het pad heeft zijn naam te danken aan de Praagse schrijver Rainer Maria Rilke die begin 20e eeuw te gast was in het kasteel en zich door het overweldigende uitzicht liet inspireren tot het schrijven van zijn meesterwerk 'De Elegieën van Duino'.
Tip: doe wel goede gym-/berg schoenen aan en neem een flesje water mee!
5
GA POOTJE BADEN IN HET 'TAGLIAMENTO' DE LANGSTE EN BREEDSTE GLETSJERRIVIER VAN FRIULI. LOOP DAARNA EEN RONDJE OM HET MEER VAN CORNINO TE MIDDEN VAN EEN NATUURRESERVAAT WAAR JE ROOFVOGELS VAN DICHTBIJ KUNT BEKIJKEN
De hele regio Friuli Venezia Giulia wordt in tweeën gedeeld door de 170 km. lange gletsjerrivier Tagliamento.
Het werkwoord 'tagliare' zegt al genoeg; het staat voor 'in tweeën delen'.
Bij het maken van een uitstapje zegt men zelfs "we gaan naar de rechter- of linkerkant van het Tagliamento".
De loop van de rivier is totaal natuurlijk en niet door de mensen beïnvloed. Hij wordt wel de Koning der Alpenrivieren genoemd en elke keer ziet hij er weer anders uit of kronkelt hij anders, afhangend van de regenval.
Vooral gedurende de hete lange vochtige zomers zijn de Friulanen heel erg blij met deze rivier. Soms heb je gewoon geen zin om die 45 minuten in de auto te zitten om naar een druk strand te gaan. Je wilt gewoon even lekker pootje baden en wat poedelen in deze ijskoude rivier die ontstaat in de Alpen en uitkomt in de Adriatische zee. Soms nemen de mensen hele barbecues mee en zitten of beter gezegd liggen ze er de hele dag op hun stretcher. Een beetje babbelen, kaartje leggen, hapje eten en af en toe wat opfrissen. De honden mogen mee en de kinderen bouwen samen dijkjes met de grote kiezelstenen. Geen gedoe met zand tussen je kleren of in je broodje...
Pas op. Op sommige plekken kan het water diep zijn en een erg sterke stroming hebben. Ik raad aan naar plekken te gaan waar andere mensen ook aanwezig zijn.
Tip: neem waterschoenen mee. Slippers stromen al gauw weg vanwege de sterke stroming en de bodem bestaat uit kiezelstenen.
Mijn favoriete stekjes zijn Tabine Beach bij Ragogna of onder de brug die richting Forgaria gaat. Als je daar dan toch bent neem dan ook een kijkje bij het prachtige Cornino meertje met zijn mooie turquoise kleur. Je kunt er een wandeling omheen maken en het aanliggende roofvogels reservaat bezoeken. Klik voor meer informatie op de knop.
6
KOM KLAUTEREN IN HET 'PARCO AVVENTURA SELLA NEVEA' EN SLUIT DE DAG AF MET EEN WANDELING DOOR DE BERGEN VAN MONTASIO (BEROEMD OM DE KAAS DIE HIER GEMAAKT WORDT)
Ben je met kinderen op vakantie en heb je zin om iets leuks en actiefs met ze te doen in een prachtige omgeving? Ga dan naar het klimpark 'Parco Avventura Sella Nevea' aan de voet van de berg Montasio (beroemd van de heerlijk kaas die hier gemaakt wordt) in het dorpje Sella Nevea in de gemeente Chiusaforte in de Alpen Giulie. Ongeveer 1,5 uur rijden ten noorden van Udine.
Hier kan jong en oud (kinderen vanaf 3 jaar) tussen de bomen klauteren en klimmen met het gebruik van een speciale uitrusting daarvoor. Aan de hand van de leeftijd en ervaring zijn er verschillende parcours te doen, ieder met zijn eigen niveau en hoogte. De kinderen worden daarbij geholpen door gespecialiseerde instructeurs. Voor de openingstijden en tarieven klik op de 'meer info' knop.
​
Andere Adventure Parks kun je vinden in de Dolomieten in Forni di Sopra en in het karstgebied boven de stad Trieste.
​
Ben je klaar met het klimmen en klauteren en heb je nog energie over? Pak dan de auto en volg de borden Montasio. Op een kwartier rijden vind je een parkeerplaats vanaf waar verschillende wandelingen door het Montasio gebergte beginnen. Je hoeft niet al te lang te lopen voordat je bij de typische 'Malga' uitkomt. Dit zijn kleine boerderijen waar de Montasio kaas gemaakt wordt met de melk van de loslopende grazende koeien. Je kunt hier typische gerechten proberen zoals frico, frittata, gnocchi en uiteraard de kaas Montasio. Voor meer info over deze gerechten ga naar het hoofdstuk culinair.
7
MAAK EEN WANDELING DOOR DE BERGEN VAN MONTASIO (BEROEMD OM DE KAAS DIE HIER GEMAAKT WORDT)
Op een kwartier rijden van Sella Nevea, de borden Jof Montasio volgend vind je een parkeerplaats vanaf waar verschillende wandelingen door het Montasio gebergte beginnen. De wandelingen zijn goed te doen en je kunt kiezen uit verschillende afstanden. Je hoeft niet al te lang te lopen voordat je bij de eerste van een reeks typische 'Malga's' uitkomt. Dit zijn kleine boerderijen waar de Montasio kaas gemaakt wordt met de melk van de loslopende grazende koeien. Je kunt hier typische gerechten proberen zoals frico, frittata, gnocchi en uiteraard de kaas Montasio. Voor meer info over deze gerechten ga naar het hoofdstuk culinair.
8
8
GA OP ONTDEKKINGSTOCHT EN BEZOEK HET FORT VAN OSOPPO
​Het Fort van Osoppo ligt in het stadje Osoppo bovenop de heuvel waarvandaan je uitkijkt over de Alpen, het vlakke land, de Tagliamento rivier en de aanvoerwegen. Het is altijd een zeer belangrijke strategische plek geweest om de streek te verdedigen tegen indringers.
​
Door de eeuwen heen was het fort het middelpunt van hevige veldslagen. Van een oude Keltische nederzetting groeide het uit tot Romeins bolwerk waarna het in de vijftiende eeuw één van de fundamentele verdedigingsplaatsen van de Republiek van Venetië werd.
Ook tijdens de Oorlog tegen Napoleon, de Eerste- en Tweede Wereldoorlog is hier nog gevochten waarbij het fort werd aangepast met loopgraven, tunnels en loopbruggen. In 1923 is het uitgeroepen tot Nationaal Monument.
Tegenwoordig is het Fort van Osoppo een waar openluchtmuseum waar je de eeuwenoude overblijfselen kunt aanraken en de gloriejaren kunt herleven.
Vanaf het panoramische terras heb je een prachtige uitzicht over het omringende landschap en de Tagliamento rivier. Je ziet ook heel duidelijk het stadje Gemona liggen, bekend geworden na de aardbeving van 1976 waarvan het epicentrum hier dichtbij was. Over de wederopbouw van Gemona en het dichtbij gelegen Venzone schreef ik voor Ciao Tutti een blog die je via deze link kunt lezen.
9
VLIEG DOOR DE LUCHT MET DE ZIPLINES / KABELBANEN IN SAURIS EN TARVISIO
Er zijn verschillende redenen om Sauris di Sopra en Tarvisio te bezoeken: de adembenemende uitzichten, de talloze wandelpaden in de vallei of in de bergen en de verschillende culinaire specialiteiten die in deze twee prachtige steden worden aangeboden.
En als dat nog niet genoeg reden is, kun je ook nog ziplinen! De kabelbaan van Sauris is met bijna 2,5 kilometer de langste van Europa! Zijn 'kleine broertje' in Tarvisio is 560 meter lang.
De zipline in Sauris:
Je moet te voet of met de minibus van de organisatie naar het startpunt komen. Voordat de vlucht begint, krijg je een korte veiligheidscursus.
Het parcours van 2,5 kilometer bestaat uit drie delen. De eerste twee delen gaan over het bos, terwijl het laatste en tevens langste deel volledig over het meer gaat. Pure adrenaline, maar in alle veiligheid!
Als je het eindpunt van de kabelbaan hebt bereikt, word je comfortabel teruggebracht naar Sauris di Sopra.
De zipline in Tarvisio:
De droom om over het duizend jaar oude bos van Tarvisio te vliegen is werkelijkheid geworden. Met een stijgingspercentage van 27%, een hoogteverschil van 143 meter en een lengte van 560 meter ben je verzekerd van opwindende momenten. De Angelo stoeltjeslift brengt je terug naar het beginpunt om opnieuw te vliegen!
De kabelbaan bevindt zich aan de voet van de Monte Lussari. De directe toegang bevindt zich in Via Alpi Giulie, op de staatsweg die Camporosso met Tarvisio verbindt.
​
Vooraf reserveren is verplicht!
10
DOMPEL JE ONDER IN HET HELBLAUWE WATER VAN DE NATISONE RIVIER DICHTBIJ CIVIDALE MET DEZE RIVER TREKKING EXCURSIE
River trekking Natisone is een spannende ontdekkingsreis door het helblauwe water van de canyon van de Natisone rivier.
​
De geheimen van deze prachtige canyon zijn op geen enkele andere manier te ontdekken.
Bij San Pietro al Natisone is de rivierkloof namelijk te diep en verstopt om van bovenaf te bekijken. Alleen wie zich onderdompelt in het water en de kloof al "river trekkend" doorkruist, zal zijn geheimen ontfutselen!
Dompel je onder in het water van de San Pietro al Natisone rivier om van ongelooflijk natuurschoon te genieten.
Al zwemmend en jezelf een baan waanend tussen rotsen over een lengte van ongeveer 2,5 km zul je deze wonderbaarlijke plek vanuit het water kunnen aanschouwen.
Dit alles onder begeleiding van speciale gidsen van Wild Valley, getraind om je veilig mee te nemen op een ontdekkingstocht door de rivier.
​
Je wordt bij aankomst met een busje terug gebracht naar de basis.