Sacile ligt op enkele kilometers van de grens tussen Friuli-Venezia Giulia en buurregio Veneto. Het dorpje wordt ook wel Il Giardino della Serenissima genoemd, ‘de tuin van La Serenissima’, de veel gebruikte bijnaam voor het inmiddels door toeristen overspoelde Venetië.

In Sacile kom je bijna niemand tegen als je door de straatjes slentert of over een van de vele bruggen loopt. Ik neem je mee naar de bijzonderste plekken van dit sfeervolle dorpje.

Sacile is rijk aan water. Het wordt doorkruist door de rivier Livenza. Door al dat water, de vele bruggen en haar bouwstijl heerst er in dit plaatsje een typische Venetiaanse sfeer. Langs het water prijken prachtige palazzi, met gevels in allerlei pastelkleuren.

De Venetianen die op hun eigen eiland, door gebrek aan ruimte, geen tuinen konden bezitten, bouwden hier hun buitenhuizen. Wat opvalt aan deze statige palazzi is dat ze zowel aan de voor- als aan de achterzijde rijkelijk versierd zijn, met prachtige gevels en boogvensters. Je wist immers nooit of men het huis van de straatkant of van de waterkant zou betreden en elke entree moest een mooi visitekaartje zijn. Bij de huizen verrezen er sierlijke groene oases, met karakteristieke treurwilgen die zich tot op de dag van vandaag in de rivier weerspiegelen. Zou het toeval zijn dat je met de letters van het woord treurwilg, salice in het Italiaans, de naam Sacile kan vormen?

Een heilige plek aan het water

De naam Sacile komt waarschijnlijk niet van treurwilg, maar van het Latijnse woord sacellum, heilige plek. Deze heilige plek wordt al in een heel oud document, uit 796 na Christus, genoemd.

Hierin staat dat een zekere graaf Enrico door niemand minder dan de beroemde keizer der Franken, Karel de Grote, de titel van Hertog van Friuli kreeg toegewezen. Als dank voor deze titel liet Enrico een kerkje bouwen, dat werd gewijd aan de heilige Nicolaas, de voorloper van de vijftiende-eeuwse Duomo San Nicolò.

Die werd gebouwd door de Venetianen. De stad Venetië ligt hemelsbreed maar tachtig kilometer zuidelijker ten opzichte van Sacile. Vanaf de vijftiende eeuw merkten de Venetianen, beroemd om hun internationale handels- en expansiedrang, dat hun handelsroutes steeds vaker verstoord en belemmerd werden.

Piraten of andere opkomende machtige zeevaardige volkeren, zoals de Ottomanen en de Genuezen, maakten de zeeën onveilig. Er zat niks anders op dan de handelswegen ook over het vasteland uit te breiden.

De rijke adellijke families besloten hun geld te investeren in de bouw van een tweede herenhuis of landgoed op het vasteland, in de buurt van bevaarbare rivieren, zodat ze hun buitenverblijven zowel via het water als via het land konden bereiken. Sacile was de ideale plek daarvoor.

Niet ver van Sacile ontspringt de rivier Livenza, uit maar liefst drie verschillende bronnen. Het glasheldere, snelstromende water zorgde voor een vruchtbare bodem. Het was bovendien de ideale energiebron voor de slimme Venetiaanse zakenmannen.

Naast hun prachtige herenhuizen bouwden ze dan ook allerlei molens en kunstmatige watervallen, zodat ze de hiermee opgewekte energie konden gebruiken voor de bewerking van onder andere ijzer, hout en graan.

Tegenwoordig is er van de molens helaas niet veel meer over, maar de rivier wordt wel vaak gebruikt door kanoërs. kijk dan ook niet vreemd op als je een kanoër ziet oefenen om al peddelend de speciaal daarvoor bestemde ‘poortjes’ niet te raken.