Ontdek Friuli met je eigen gids / Discover Friuli with your own guide / Scopri il Friuli con la tua guida privata /
Entdecken Sie Friaul mit Ihrer eigenen Fremdenführerin
"ONCE A YEAR, GO SOMEWHERE
YOU'VE NEVER BEEN BEFORE."
Dalai Lama
NIET TE MISSEN
MOE VAN DE STEDEN BEZOEKEN?
HIER VIND JE DE TOP 10 VAN DE LEUKSTE SPORTIEVE TIPS, VOOR JONG EN OUD, OM TE DOEN IN FRIULI VENEZIA GIULIA
1
BEZOEK FRIULI ONDER DE GROND! EXPLOREER DE 'GROTTA GIGANTE' IN SGONICO - TRIËST. ZO GROOT DAT HIJ ZELFS OP DE GUINNESS WORLD OF RECORDS LIJST STAAT.
Friuli Venezia Giulia is niet alleen boven de grond mooi en interessant maar ook onder! Er zijn vele grotten, van klein naar groot. Vooral in de omgeving van Triëst, hier is het landschap gemaakt van karst-gesteente (rijk aan kalksteen) ook wel 'il carso' genoemd. Dit zorgt ervoor dat het makkelijk water doorlaat en grotten ontstaan.
De beroemdste grot wordt ook wel de reuzen grot genoemd, "La Grotte Gigante" te vinden in Sgonico, dichtbij Triêst. De grote zaal is zo gigantisch groot dat men wel grapt dat de koepel van de Sint Pieterskerk van Rome erin past. Hij staat zelfs op de Guinness world of records lijst. Klik voor meer info op de link naar de site van de grot.
Wil je even weg uit de drukte van de stad en ben je op vakantie in Triëst? Nou dat kan, op nog geen paar kilometer rijden bevindt zich de vallei 'Val Rosandra' op de grens met Slovenië. Het is een prachtig mooi natuurgebied waar je kunt wandelen en fietsen (over de oude spoorrails verbouwd tot fietspad). Met een beetje geluk sta je oog in oog met een kudde steenbokken.
Door de vallei loopt de rivier Rosandra welke de enige rivier in de provincie Triëst is die boven de grond loopt. Alle andere gaan door het poreuze kalkgesteente heen en zijn ondergronds. Er is zelfs een waterval! De Romeinen wisten deze rivier al goed te vinden en bouwden vanaf hier hun aquaduct die naar de Romeinse stad Tergeste (huidige Triëst) liep.
De wandeling is goed te doen voor klein en oud en je kunt af en toe stoppen om wat te eten in de typische -een klein beetje provisorische- "Osmize" waar je alleen gerechten vindt die door hun zelf verbouwd of gefokt zijn. Klik hier om te weten welke geopend zijn.
WANDEL DOOR HET NATUURGEBIED 'VAL ROSANDRA' OP EEN STEENWORP AFSTAND VAN TRIËST
2
3
HUUR EEN KNALGELE 'VESPA' OF E-BIKE EN GA WIJNEN PROEVEN BIJ DE WIJNBOEREN IN HET WIJNGEBIED 'COLLIO'.
Ben je niet vies van een wijntje en lijkt het je leuk om met zo'n echte Italiaanse scooter, en sinds kort ook moderne e-bikes, door het prachtige heuvelachtig gebied te rijden op zoek naar nog mooiere plekjes en nog lekkerdere wijnen? Aarzel dan niet en huur zo'n vespa / e-bike.
In het Collio wijngebied, kun je in het culturele hart, namelijk het stadje Cormòns, zo'n vespa of e-bike huren. Neem contact op met het verhuurbedrijf Zorgniotti. Voor meer info klik op de link.
4
BEWANDEL HET 'SENTIERO RILKE' WANDELPAD NIET VER VAN TRIËST. GENIET VAN HET WAANZINNIGE MOOIE UITZICHT OVER DE ADRIATISCHE ZEE HOOG BOVENOP DE KLIFFEN EN BEZOEK DAARNA HET KASTEEL IN DUINO
Laten we eerlijk zijn. Waar vind je zo'n mooi wandelpad die strak langs de kustlijn loopt hoog bovenop de kliffen met uitzicht over de Adriatische zee?
Het 'sentiero Rilke' ligt tussen het stadje Sistiana en Duino, in de provincie van Triëst. De 2 km. lange wandeling loopt hoog over de kliffen met uitzicht over de Adriatische zee. Echt spectaculair! Vooral in de herfst is het prachtig door al zijn kleurschakeringen van de flora om je heen. Je kunt in beide stadjes beginnen.
Combineer de wandeling met een bezoek aan het kasteel van Duino. Het pad heeft zijn naam te danken aan de Praagse schrijver Rainer Maria Rilke die begin 20e eeuw te gast was in het kasteel en zich door het overweldigende uitzicht liet inspireren tot het schrijven van zijn meesterwerk 'De Elegieën van Duino'. Tip: doe wel goede gym-/berg schoenen aan en neem een flesje water mee!
5
GA POOTJE BADEN IN DE 'TAGLIAMENTO RIVIER' DE LANGSTE EN BREEDSTE GLETSJERRIVIER VAN FRIULI. LOOP DAARNA EEN RONDJE OM HET MEER VAN CORNINO TE MIDDEN VAN EEN NATUURRESERVAAT WAAR JE ROOFVOGELS VAN DICHTBIJ KUNT BEKIJKEN
De hele regio Friuli Venezia Giulia wordt in tweeën gedeeld door de 170 km. lange Tagliamento gletsjerrivier. Hij ontspringt in de Alpen en mondt uit in de Adriatische zee en snijdt dus letterlijk de hele regio in tweeën. Het is geen toeval dat het Italiaanse werkwoord 'tagliare' - snijden betekent.
Bij het maken van een uitstapje zeggen de Friulanen zelfs "zullen we naar de rechter- of de linkerkant van de Tagliamento rivier gaan".
De waterstroom is totaal natuurlijk en niet door mensen beïnvloedt. Niet voor niks kreeg hij de naam: Koning der Alpenrivieren. In ieder jaargetijde ziet hij er weer anders uit of kronkelt hij anders, afhangend van de hoeveelheid aan sneeuw- en regenval. Daarnaast herken je hem direct aan zijn brede met kiezelstenen gevulde rivierbedding.
Vooral gedurende de hete lange vochtige zomers zijn de Friulanen heel erg blij met deze rivier. Het is een prima alternatief voor wie geen zin of tijd heeft om naar het strand te rijden met het risico in de file te staan. Soms nemen de mensen zelfs hun barbecues mee en zitten of beter gezegd liggen ze er de hele dag op hun stretcher onder een parasol. Een beetje babbelen, kaartje leggen, hapje eten en af en toe wat opfrissen. De honden mogen mee en de kinderen bouwen samen dijkjes met de grote kiezelstenen. Geen gedoe met zand tussen je kleren of in je broodje...
Let op. Op sommige plekken kan het water diep zijn en een erg sterke stroming hebben. Ik raad aan naar plekken te gaan waar ook andere mensen aanwezig zijn.
Tip: neem waterschoenen mee. Slippers stromen al gauw weg vanwege de sterke stroming en de bodem bestaat uit kiezelstenen.
Mijn favoriete plekjes zijn: Tabine Beach in Ragogna of onder een van de twee bruggen richting Forgaria.
Als je dan toch in de buurt van Forgaria bent, neem dan ook een kijkje bij het prachtige Cornino meertje met zijn mooie turquoise kleur. Je kunt er een wandeling omheen maken en het Roofvogel Reservaat bezoeken. Klik voor meer informatie op de knop.
6
KOM KLAUTEREN IN HET 'PARCO AVVENTURA SELLA NEVEA' EN SLUIT DE DAG AF MET EEN WANDELING DOOR DE BERGEN VAN MONTASIO (BEROEMD OM DE KAAS DIE HIER GEMAAKT WORDT)
Ben je met kinderen op vakantie en heb je zin om iets leuks en actiefs met ze te doen in een prachtige omgeving? Ga dan naar het 'Parco Avventura Sella Nevea' aan de voet van de Montasio berg Montasio in het dorpje Sella Nevea in de gemeente Chiusaforte. Ongeveer 1,5 uur rijden ten noorden van Udine.
Hier kan jong en oud (kinderen vanaf 3 jaar) zich vermaken in dit klimbos. Met gebruik van een speciaal te huren uitrusting, kun je aan de hand van de leeftijd en ervaring verschillende parcoursen doen, ieder met zijn eigen niveau en hoogte. De kinderen worden daarbij geholpen door gespecialiseerde instructeurs. Voor de openingstijden en tarieven klik op de 'meer info' knop.
​
Andere klimparken kun je vinden in de Friulaanse Dolomieten in Forni di Sopra of in het karstgebied boven de stad Trieste.
​
Ben je klaar met het klimmen en klauteren en heb je nog energie over? Pak dan de auto en volg de borden Montasio. Op een kwartier rijden vind je een parkeerplaats vanaf waar verschillende wandelingen door het Montasio gebergte beginnen . Meer informatie hierover in de blog hieronder.
7
MAAK EEN WANDELING DOOR DE MONTASIO BERGEN (BEROEMD VAN DE MONTASIO KAAS DIE HIER GEMAAKT WORDT)
Op een kwartier rijden van Sella Nevea, de borden Jof Montasio volgend vind je een parkeerplaats vanaf waar verschillende wandelingen door het Montasio gebergte beginnen. De wandelingen zijn goed te doen en je kunt kiezen uit verschillende afstanden. Je hoeft niet al te lang te lopen voordat je bij de eerste van een reeks typische 'Malga's' uitkomt. Dit zijn kleine boerderijen waar de Montasio kaas gemaakt wordt met de melk van de loslopende grazende koeien. Je kunt hier friulaanse gerechten proberen zoals frico, frittata, gnocchi en uiteraard de Montasio kaas zelf. Voor meer info over deze gerechten ga naar het hoofdstuk culinair.
8
8
GA OP ONTDEKKINGSTOCHT EN BEZOEK HET FORT VAN OSOPPO
​Het Fort van Osoppo ligt in het stadje Osoppo bovenop de heuvel waarvandaan je uitkijkt over de Alpen, het vlakke land, de Tagliamento rivier en de aanvoerwegen. Het is altijd een zeer belangrijke strategische plek geweest om de streek te verdedigen tegen indringers.
​
Door de eeuwen heen was het fort het middelpunt van hevige veldslagen. Van een oude Keltische nederzetting groeide het uit tot Romeins bolwerk waarna het in de vijftiende eeuw één van de fundamentele verdedigingsplaatsen van de Republiek van Venetië werd.
Ook tijdens de Oorlog tegen Napoleon, de Eerste- en Tweede Wereldoorlog is hier nog gevochten waarbij het fort werd aangepast met loopgraven, tunnels en loopbruggen. In 1923 is het uitgeroepen tot Nationaal Monument.
Tegenwoordig is het Fort van Osoppo een waar openluchtmuseum waar je de eeuwenoude overblijfselen kunt aanraken en de gloriejaren kunt terugvinden.
Vanaf het moderne panoramische terras heb je een prachtige uitzicht over het omringende landschap en de Tagliamento rivier. Je ziet ook heel duidelijk het stadje Gemona liggen, bekend geworden na de aardbeving van 1976 waarvan het epicentrum hier dichtbij was. Over de wederopbouw van Gemona en het dichtbij gelegen Venzone schreef ik voor Ciao Tutti een blog die je via deze link kunt lezen.
9
VLIEG DOOR DE LUCHT MET DE ZIPLINES / KABELBANEN IN SAURIS EN TARVISIO
Er zijn verschillende redenen om Sauris di Sopra en Tarvisio te bezoeken: de adembenemende uitzichten, de talloze wandelpaden in de vallei of in de bergen en de verschillende culinaire specialiteiten die in deze twee prachtige steden worden aangeboden.
En als dat nog niet genoeg reden is, kun je ook nog ziplinen! De kabelbaan van Sauris is met bijna 2,5 kilometer de langste van Europa! Zijn 'kleine broertje' in Tarvisio is 560 meter lang.
De zipline in Sauris:
Je moet te voet of met de minibus van de organisatie naar het startpunt komen. Voordat de vlucht begint, krijg je een korte veiligheidscursus.
Het parcours van 2,5 kilometer bestaat uit drie delen. De eerste twee delen gaan over het bos, terwijl het laatste en tevens langste deel volledig over het meer gaat. Pure adrenaline, maar in alle veiligheid!
Als je het eindpunt van de kabelbaan hebt bereikt, word je comfortabel teruggebracht naar Sauris di Sopra.
De zipline in Tarvisio:
De droom om over het duizend jaar oude bos van Tarvisio te vliegen is werkelijkheid geworden. Met een stijgingspercentage van 27%, een hoogteverschil van 143 meter en een lengte van 560 meter ben je verzekerd van opwindende momenten. De Angelo stoeltjeslift brengt je terug naar het beginpunt om opnieuw te vliegen!
De kabelbaan bevindt zich aan de voet van de Monte Lussari. De directe toegang bevindt zich in Via Alpi Giulie, op de staatsweg die Camporosso met Tarvisio verbindt.
​
Vooraf reserveren is verplicht!
10
DOMPEL JE ONDER IN HET HELBLAUWE WATER VAN DE NATISONE RIVIER DICHTBIJ CIVIDALE MET DEZE RIVER TREKKING EXCURSIE
River trekking Natisone is een spannende ontdekkingsreis door het helblauwe water van de canyon van de Natisone rivier.
​
De geheimen van deze prachtige canyon zijn op geen enkele andere manier te ontdekken.
Bij San Pietro al Natisone is de rivierkloof namelijk te diep en verstopt om van bovenaf te bekijken. Alleen wie zich onderdompelt in het water en de kloof al "river trekkend" doorkruist, zal zijn geheimen ontfutselen!
Dompel je onder in het water van de San Pietro al Natisone rivier om van ongelooflijk natuurschoon te genieten.
Al zwemmend en jezelf een baan waanend tussen rotsen over een lengte van ongeveer 2,5 km zul je deze wonderbaarlijke plek vanuit het water kunnen aanschouwen.
Dit alles onder begeleiding van speciale gidsen van Wild Valley, getraind om je veilig mee te nemen op een ontdekkingstocht door de rivier.
​
Je wordt bij aankomst met een busje terug gebracht naar de basis.